Naturalnym partnerem harcerstwa w dziele popularyzacji turystyki kwalifikowanej (górskiej i pieszej nizinnej, rowerowej, kajakowej, konnej itp. jest – z racji swojej statutowej misji społecznej Polskie Towarzystwo Turystyczni-Krajoznawcze (PTTK), a także odtworzone po latach przymusowego niebytu Polskie Towarzystwo Tatrzańskie (PTT) i Polskie Towarzystwo Krajoznawcze (PTKraj.) Jedną z najciekawszych form popularyzacji turystyki stały się odznaki turystyki kwalifikowanej. Pierwszą z nich była ustanowiona przez PTT w roku 1935 Górska Odznaka Turystyczna (GOT). W roku 1951 PTTT ustanowiło Odznakę Turystyki Pieszej (OTP). Wkrótce ustanowiono kolejne, odpowiadające kolejnym dziedzinom aktywności turystycznej: Żeglarska Odznakę Turystyczną (ŻOT), Górską Odznakę Narciarską (GON) i Nizinną Odznakę Narciarską (NON), Kolarską Odznakę Turystyczną (KOT), Turystyczną Odznakę Kajakową (TOK).
Swoje odznaki mają również zorganizowane w PTTK: turystyka jeździecka, motorowa, motorowodna, turystyczne imprezy na orientację, imprezy podwodne.
Aktywność krajoznawczą na wyprawach turystycznych inspirują i honorują Odznaki Krajoznwcza PTTK: Regionalna Odznaka Krajoznawcza (ROK) i Odznaka Krajoznawcza Polski (OKP).
Najłatwiejszą do zdobywania dla harcerzy jest Odznaka Turystyki Pieszej (OTP).
Przygodę z turystyka pieszą mozna zacząc od popularnej OTP, następnie zdobywac kolejne stopnie oznaki:
Młody turysta zdobywa kolejno: Popularną Odznakę Turystyki Pieszej – w formie liścia klonowego, a następnie odznaki małe: brązową, srebrną i złotą.
Na Odznakę Popularną trzeba zdobyć na wycieczkach pieszych 60 p. (przejeść 60 km).
- Na odznakę Małą Brązową – kolejne 100 p. (przejść 100 km);
- Na odznakę Małą Srebrną – kolejne 250 p. na terenie przynajmniej dwóch województw;
- Na odznakę Małą Złotą – kolejne 500 p. na terenie przynajmniej trzech województw.
Na każdy stopień odznaki 1/5 wymaganej ilości kilometrów można zastąpić punktami za zwiedzanie miejscowości (wskazanych w załączniku do Regulaminu Odznaki zabytków).
Ilość kilometrów na kolejne stopnie OTP może wydawać się wysoka. Okaże się to nie takie straszne jeśli porównamy Regulamin Odznaki z wędrówką popularnej w diecezjach Pielgrzymki Jasnogórskiej. Na przykład trasę ok. 320 km z Lublina do Częstochowy pielgrzymi pokonują w ciągu 12 dni. Dla zdobycia OPT małej złotej wystarczą więc dwie 10-dniowe wędrówki na dwóch różnych trasach, przy zachowaniu zasady, że dzienna trasa nie może być dłuższa niż 30 km.
Zdobycie „małych” OTP zajmie turyście na pewno kilka lat. Harcerzowi – prawdopodobnie do matury i do zdobycia stopnie harcerza orlego (w HKK – drużynowego), a nawet harcerza Rzeczypospolitej (w HKK – plutonowego). A potem, gdy młody człowiek wejdzie w wiek dojrzały?
Potem czeka na niego program odznak „dużych”: srebrnej i złotej, a następnie program odznak „Za wytrwałość w turystyce pieszej” (w trzech kolejnych stopniach), wreszcie trzy stopnie odznaki „Dla najwytrwalszych”. To program do emerytury i jeszcze przez wiele lat. Można OTP zacząć zdobywać w harcerstwie już w wieku 13 lat (a nawet „w zuchach” w wieku lat 10; dla dzieci jeszcze młodszych jest odznaka „Siedmiomilowe Buty”), a zakończyć jako emeryt, wprowadzając w arkana turystyki własnego wnuka (daj Boże – wnuków!).
Podobnie wygląda program najstarszej odznaki „Górskiej Odznaki Turystycznej” (GOT), zdobywanej w stopniach:
- popularnym;
- małych – brązowym, srebrnym i złotym;
- dużych – brązowym, srebrnym i złotym;
- za wytrwałość – w stopniu małym i dużym.
Bardzo podobnie do powyższych wygląda regulamin Kolarskiej Odznaki Turystycznej (powyżej), a także Turystycznej Odznaki Kajakowej (poniżej).
Szczegółowe regulaminy poszczególnych odznak można uzyskać w miejscowych oddziałach Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. Tam też należy uzgodnić podjecie zdobywania odznak, szczegółową formę dokumentacji i tryb zgłaszania weryfikacji zrealizowanych norm. Można gorąco polecać, by poszczególne drużyny harcerskie zarejestrowały sie jako koła PTTK – Towarzystwo,za niewielką składkę, umożliwia swoim członkom ubezpieczenie i zniżki w korzystaniu z obiektów PTTK (np. schronisk).
Warunkiem jest zdobycie określonej w regulaminie ilości punktów wymaganych na dany stopień odznaki oraz prowadzenie dokumentacji własnych wypraw w formie książeczki wycieczek, w której zbiera się potwierdzenia przebycia trasy (poprzez uzyskanie pieczątki i podpisu z datą w Urzędzie Gminy, w parafii, na poczcie, w sklepie, w leśniczówce, w schronisku itp) oraz własnej dokumentacji np. fotograficznej w formie np. selie na tle zabytków lub charakterystycznych miejsc. Harcerze mogą zbierać punkty nie tylko na harcerskich wyprawach zastępu lub drużyny, ale również indywidualnie – np. w trakcie wycieczek w gronie rodziny lub – za zgodą rodziców – samodzielnych wyprawach z kolegami itp.
Odznak turystyki kwalifikowanej nie nosimy na mundurze, ewentualnie – za zgodą przełożonych – tylko najwyższą odznakę z określonej dziedziny turystyki na klapie prawej kieszeni munduru. Natomiast kolekcja wszystkich kolejno zdobywanych odznak w kolejnych stopniach będzie się pięknie prezentować na klapie plecaka lub chlebaka, albo na turystycznej wiatrówce – budząc podziw i należny szacunek turystycznej braci spotykanej na szlaku lub w schroniskach, o podziwie małolatów w drużynie nie wspominając – bo to „oczywista oczywistość”.